Współcześnie człowiek większą część dnia spędza w pozycji siedzącej. Negatywny wpływ długotrwałego przebywania w nieprawidłowej pozycji siedzącej powoduje, że w ramach postępowania profilaktycznego i leczniczego, fizjoterapeuci oraz lekarze często rekomendują różne sposoby siedzenia w celu uniknięcia lub zmniejszenia dolegliwości bólowych kręgosłupa. Nie znajdziemy jednak jednolitych wytycznych odnośnie najbardziej prawidłowej pozycji siedzącej, a sama jej charakterystyka wydaje się być przedmiotem dyskusji.
Skutki siedzącego trybu życia.
Pomimo tego, że pozycja siedząca na dobre zakorzeniła się w naszym społeczeństwie ze względu na wygodę, to jednak sam siedzący tryb życia ma bardzo negatywne skutki w prawidłowym rozwoju organizmu. Wszystkie narządy człowieka odżywiane są poprzez ruch. Siedzenie natomiast powoduje m.in. obniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego, co wpływa nie tylko na naszą koncentrację, ale również na znaczny spadek umiejętności koordynacyjnych.
Do konsekwencji siedzącego trybu życia można zaliczyć:
- przyrost masy ciała,
- cukrzyca,
- ból pleców,
- przykurcze mięśni obręczy barkowej, zginaczy stawów biodrowych i kolanowych,
- gorsza praca narządów wewnętrznych, które w pozycji siedzącej nie są stymulowane do pracy przez mięśnie,
- utrata gęstości kości,
- zwiększenie ryzyka zawału serca o 54%.
Czy istnieje dobra pozycja siedząca?
Znane nam wytyczne dotyczące przyjmowania prawidłowej pozycji siedzącej są jak najbardziej trafne, jednak w niektórych przypadkach budzą wątpliwości. Pozycja ta może wiązać się jednak ze zwiększonym obciążeniem stawów międzywyrostkowych oraz zwiększoną aktywnością mięśni grzbietu i związanym z tym odczuciem dyskomfortu. Dlatego też w niektórych wytycznych rekomenduje się przyjmowanie pozycji siedzącej z umiarkowanym zgięciem części lędźwiowej kręgosłupa.
Konsekwencje “naturalnej pozycji siedzącej”
U większości osób swobodna pozycja siedząca charakteryzuje się przyjęciem kyfotycznego ustawienia całego kręgosłupa. Pozycja taka powoduje szereg negatywnych następstw w obrębie narządu ruchu, z których można wymienić m.in.:
- zmniejszenie aktywności mięśnia wielodzielnego, co prowadzi do ograniczenia jego funkcji ochronnej kręgosłupa,
- większe zgięcie dolnej części odcinka szyjnego kręgosłupa i wysunięcie głowy,
- wywołanie objawów bólowych u osób asymptomatycznych oraz nasilenie bólu u osób z zespołem bólowym kręgosłupa.
Korzyści z przyjęcia prawidłowej pozycji siedzącej
W konsekwencji negatywnych następstw zgięciowej pozycji siedzącej, sugeruje się konieczność odtworzenia lordozy zgięciowej w czasie siedzenia. Przybieranie pozycji tego rodzaju ma wiele zalet, do których zalicza się m.in.:
- zwiększenie przez stawy międzywyrostkowe kompresyjnej wytrzymałości kręgosłupa,
- lepsza amortyzacja wstrząsów w czasie ruchu,
- zachowanie odruchów na rozciąganie w mięśniach grzbietu,
- zmniejszenie bólu i wzrost aktywności mięśni posturalnych.
Negatywne konsekwencje przyjmowania rekomendowanej prawidłowej pozycji siedzącej
Mimo wielu rekomendacji wskazujących na konieczność przyjmowania w czasie siedzenia lordotycznego ustawienia odcinka lędźwiowego kręgosłupa warto również zwrócić uwagę na negatywne następstwa utrzymywania tej pozycji. Szczególnie, że dolegliwości bólowe kręgosłupa występują także u osób z pogłębioną lordozą lędźwiową. Do najważniejszych wad należą m.in.:
- zwiększona aktywność mięśni grzbietu i związane z tym odczucie dyskomfortu,
- u osób wrażliwych na wyprost odtworzenie lordozy lędźwiowej powoduje dyskomfort i nasilenie bólu pleców,
- lordotyczna pozycja kręgosłupa może prowadzić do przeciążenia mięśnia wielodzielnego, co może prowadzić do zmniejszenia jego możliwości stabilizacyjnych.
Dobra pozycja siedząca z umiarkowanym zgięciem odcinka lędźwiowego.
Biorąc pod uwagę opisane powyżej negatywne następstwa przyjmowania pozycji siedzącej zarówno z kyfotycznym jak i lordotycznym ustawieniem kręgosłupa, wyróżnia się prawidłową pozycję siedzącą z umiarkowanym zgięciem odcinka lędźwiowego.
Wśród zalet tej pozycji można wymienić:
- mniejsze obciążenie stawów międzywyrostkowych,
- zwiększenie ochrony kręgosłupa,
- zmniejszenie dolegliwości bólowych – szczególnie u osób wrażliwych na wyprost,
- równomierny rozkład obciążenia w krążkach międzykręgowych.
Podsumowanie: Czy możliwe jest przyjęcie prawidłowej pozycji siedzącej?
Biorąc pod uwagę zarówno wady, jak i zalety rekomendowanej dobrej pozycji siedzącej, można stwierdzić, że nie istnieje jedna i uniwersalna pozycja siedząca, która mogłaby być polecana każdej osobie. Dobór pozycji siedzącej powinien być zatem indywidualny, uwzględniając przy tym specyfikę ruchu danej osoby. Warto również wziąć pod uwagę, że każda pozycja utrzymywana przez dłuższy czas prowadzi do dyskomfortu i objawów bólowych. Istota prawidłowej pozycji siedzącej opiera się zatem na jej zmienności.
